Zeigarnik Etkisi (Zeigarnik Effect) Nedir? Yarım Kalmışlık!

İnsanı karamsarlığa ve tükenmişliğe en kolay iten duygunun “keşkeleri ve pişmanlıkları” olduğunu düşünmüşümdür hep. Zaten keşke ve pişmanlıklarımızı da hayattan darbe yediğimiz zamanlarda hatırlamaz mıyız ? Kötü bir şey yaşadığımızda mesela “Keşke böyle yapmasaydım.”, “Keşke her şeyi değiştirebilsem.” Tabi her zaman böyle olmak zorunda değil bazı istisnalar bir yerlerde mutlaka vardır.Ama bu durum en azından benim için tam olarak böyle.

Durup geriye baktığımızda keşke dediğimiz ve pişmanlık duygusunun ağır bastığı olayların altında çoğu zaman bir yarım kalmışlık var. Mesela eski sevgililerinizi düşünün içlerinden biri ile yaşadıklarınızı çok daha net hatırlayacaksınız. İşte bunun sebebi muhtemelen yaşamak istediğiniz ve yaşayamadığınız bir şeylerin kırıntısının zihninizi hala meşgul etmesi. Ya da iş hayatınızı düşünün çok çaba harcadığınız ama bir sebepten dolayı tamamlayamadığınız projeler hala zihninizde daha berrak değil mi ? Ya da uzun zaman önce yediğiniz ve tadını çok sevdiğiniz bir yemeği düşünün. Heh! işte hala direkt zihninizde nerde yediğiniz, tabağınız ne renkti canlanıyorsa henüz o yemeğe doyamadığınız zihninizde o yemek yarım kaldığı için. Aslında hayatta bu yarım kamışlığımızın bilimsel bir karşılığı var.

Bir gün Rus Psikolog Bluma Zeigarnik , restoranda yemek yerken bir şey farketmiş; Garsonlar tüm müşterilerin siparişlerini alıyorlar, yemekleri servis ettikten sonra hangi masaya ne getirdiklerini unutuveriyor yeni siparişe geçiyorlarmış. İşte bu durum Zeigarnik’in dikkatini çekmiş ve araştırmalar yapmaya başlamış. Araştırmalar ve deneylerden sonra; bitirilmemiş ,yarım kalmış şeylerin zihnimizde daha uzun süre kaldığını ve sonuçlanmış bir olaydansa yarım kalanların daha çabuk hatırlandığını ortaya koymuştur.

Yani yarım kalmışlık, tamamlanamamışlık, zihnin meşguliyetinin ve takılı kalmışlığının bilimsel olarak adı Zeigarnik etksi.

Her ne kadar Turgut Uyar “Yarım Kalan Şiir’de bu hissi sevdiğini söylese de “Yarım kalan her şey tamamlanmaya mahkumdur.” Düşüncesindeyseniz bu histen kurtulmanın Zeigarnik’e göre bazı yolları var eğer bu his sizin tamamlanmamış bir projenizden, ev ödevinizden, söyleyecek son sözlerinizden doğan bir hisse onu bitirip halledin. Bir nevi onunla yüzleşin. Ama artık çok geçse zaman her şeyi çözecektir. Kim bilir belki siz de Turgut Uyar gibi seveceksiniz yarım kalmayı.