Devlet Aklı Ne Demek? Devlet Aklı Nasıl Olur?

Devlet aklı ne demek? Devlet denilen hiyerarşik yapı bütününün temelinde öngörülebilir siyasi politika üretimi ve koşulsuz menfaat dizilimi söz konusudur. Devlet aklı nedir? Sorusunun cevabı ise ise bu hiyerarşik düzenin ve sahibi olunan canlı-cansız tüm varlığın yönetiminde izlenilmesi gereken yollara dair strateji belirleme yöntemidir. Devlet aklı devletin yönetimsel faaliyetlerinin günlük karmaşasından uzak bir unsurdur.

Gündelik siyaset çalkantıları, halkın beklentileri, kısa vadeli gelecek planları, mikro ekonomi hareketleri gibi konularla siyasiler, meclisler, hükümetler ve kamu kuruluşları ilgilenir. Devlet aklı ise tüm bunların üzerinde var olan, gündelik telaşın getirdikleri ya da beklediklerinden uzak bir konumdadır. Devletin varlık menfaatlerini tüm kazanımlardan, insanlardan, ekonomiden ya da yatırımlardan üstün görür. Bu sebeple de devletin var olmasına hizmet edebilecek hiçbir kayıptan kaçınmaz.

İlk Türk devletlerinin kuruluş ve yönetiliş biçimlerinden günümüze değin, topraklarımızda var olan tüm devlet yapılanmaları devlet aklının bir ürünü ve oluşumudur. Gerekli hallerde devleti yönetim şekli, tebaa çeşitliliği, hiyerarşi düzeni bakımından bile değiştirmeye yönelik hareketleri göze alıp gerçekleştirebilir. Bir devleti yıkıp yerine yeni bir devlet kurabilir. Bunun temel nedeni devlet aklının yalnızca devleti yaşatmaya ve hakimiyeti sürdürmeye yönelik olmasıdır.

Selçuklu Devleti’nin yıkılış dönemlerinde Ertuğrul Bey ve Kayı Beyliği’nin kuvvetlenişi, Kayı Beyliğinin başına geçen Osman Bey’in bir devlet yapısı oluşturabilecek kadar güçlenmesi devlet aklının bir dizaynıdır. Kaynakları tükenmiş, itibarı zedelenmiş, rakipleri ve dostları tarafından hiçe sayılan bir devlet yerine, kendisine güvenen, halkının gücünü arkasına alan, kaynakları sağlam ve itibarlı bir devlet kurmak gerektiğinde devlet aklı bu dizaynı kolaylıkla yapacak zemini oluşturabilir.

Devlet Aklı Nasıl Olur?

Devlet aklı ne demek? Sorusunun cevabını yukarıda verdik, peki devlet aklı nasıl olur? Devlet aklı bakış açısı nelerdir? Dilerseniz şimdi bu soruların cevaplarına geçelim ve devlet aklı ile ilgili bilinmesi gereken en önemli özellikleri görelim…

1. Duygusallığa Yer Yoktur!

Devlet aklının öngördüğü senaryolar söz konusu ise herhangi bir duygu, zayıflık ya da insani düşünceler söz konusu olamaz. Devletin menfaatleri uğruna feda edilemeyecek herhangi bir şey olmadığından alınan kararların duygu içermesi imkansızdır. Zaman zaman acımasız gibi görünen bu karakteristik yapı aslında insanoğlunun vicdani ve duygusal zayıflıklarını içermediği için sağlam ve yok edilemez bir konumdadır.

2. Kaynakların Sürekliliği Esastır!

Devletin var olmasında hizmet eden, itibarını koruyan, gücünü ispat edebileceği kaynaklar devlet aklı tarafından koruma altındadır. Ülke ekonomisi, ticari yapılanma, kamusal hizmet bütünlüğü, bürokrasi işleyişi, dış devlet ilişkileri, sınır güvenliği, iç güvenlik gibi konular söz konusu olduğunda devlet aklı tüm strateji planlamalarını 30-50-90 yıllık periyotları hesap ederek yapar. Kriz anlarına dair müdahale senaryoları binlerce farklı varyasyonla oluşturulur.

3. Devlet Menfaati Her Şeyin Üstündedir!

Bu özellikte bahsi geçen her şey kavramı; tam anlamı ile her canlı ve cansız varlığı kapsamaktadır. İnsanların topluca can vereceği bir savaş kararı, yıkım emirleri, sınır güvenliği için ölümcül hamleler de buna dahildir. Devlet menfaati söz konusu olduğunda devlet aklı kazançların kayıplardan fazla olduğu senaryolarda neyi kaybettiği ile ilgilenmez. Önemli olan tek şey devletin menfaati ve geleceğidir.