Sosyal İkilem (Social Dilemma) Belgeseli! Sosyal Medya Bize Ne Yapıyor?

Sosyal ikilem (Social Dilemma) Netflix’in sosyal medya şirketlerinin kullandıkları algoritmalar ve yapay zekalar ile algılarımızı nasıl yönlendirip bizi nasıl bağımlı kıldıklarını konu ediyor. Peki Sosyal ikilem (Social Dilemma) belgeselinde anlatıcılar kimler? Bugün tüm dünyada tanınan ve milyonlarca üyeye sahip sosyal medya kuruluşlarına yatırım yapmış kişilerden, eski kilit çalışanlarına kadar bu sistemi en iyi tanıyan kişiler. Sosyal ikilem (Social Dilemma) belgeselinde bu algoritmaları geliştiren kişiler bile sosyal hayatlarında kendilerinin bile bunlara bağımlı olduklarını itiraf ediyorlar.

Sosyal ikilem (Social Dilemma) belgeselinde, sosyal medya uygulamalarının psikolojik ve sosyal etkilerini inceleyen bilim insanlarının görüşlerine de yer veriliyor. Belgesel deki bilimsel verilerinden en çok ilgili çeken Amerika da sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte kızların kendilerine zarar verme ve intihar oranlarındaki ciddi artış. Görsel filtrelerin hayatımıza girmesi ile birlikte filtreli hallerine benzemek için yaptırılan, estetik ameliyatlardaki artışa değinilmiş. Mucize Doktor dizisinin bir bölümünde de bu konuya yer verilmişti. İnsanlar artık güzel buldukları ünlülerle değil kendilerini filtreli halleri ile kıyaslıyorlar yaratıkları bu yeni güzellik algısıyla başa çıkmaya çalışıyorlar ve kendilerini doğal halleri güzel bulmuyor ve depresyona giriyorlar. Beyazlamak için yüzlerini çamaşır suyu ile yıkayanlar bile varmış.

Ürün için hizmet ödemiyorsan ürün sensindir.

Sosyal ikilemde (Social Dilemma), sosyal medya uygulamalarının geliştirici bu algoritmaların hakkımızda ne tür bilgiler topladığını yapay zekâ ile bunları harmanlayarak algılarımızı nasıl yönlendirdiklerini büyük bir açık yüreklikle anlatıyorlar. Bize sunulan bu ücretsiz uygulamalara şu sözle dikkat çekiyorlar. Ürün için hizmet ödemiyorsan ürün sensindir. Yani kimse size ücretsiz bir şey sunmaz bir şey veriyorsa bir şey alırlar. Bu takasta verilen ücretsiz uygulamaya karşı alınan ürün biziz. Bizim belki de en yakınlarımızın hatta kendimizin bile farkında olmadığımız bilgilerimiz. Haber kaynağını kaydırırken bir görsel de ne kadar beklediğimiz bile kaydediliyormuş. Bizim bu şekilde ilgi alanlarımızı tespit ederek ilgimizi çeken yeni içerikler sunmayı nihai olarak bizi o ekranda daha fazla tutmayı hedefliyorlar. Reklam verenlere çok sattırmayı taahhüt ediyorlar, bizim algılarımızı yönlendirerek. Tabi bu reklam veren bir ideoloji temsilcisi veya bir siyasi parti de olabilir. Bunları bilinçaltı mesajlarla yapabiliyorlar. Yine yapılan araştırma sonuçlarına göre Amerika’da ayrımcılığın giderek artmasını sosyal medya üzerinden yapılan kurgularla ilişkilendirilmiş. Çünkü bir şirket olan ve kâr amacı güden sosyal medya kurumlarının reklamlarını sadece şirketler kullanmıyor parası çok olan herkes reklamlarla toplumda istediği algıyı yaratabiliyor.

Sosyal ikilemde (Social Dilemma), konuşan ve bu yapının geliştirilmesine katkı sağlamamış insanlar kendi evlerinde özellikle çocuklarına sosyal medya konusunda katı kurallar uyguladıklarını söylüyorlar. Sosyal medya uygulamalarını insanlığın varoluşuna yönelik büyük bir tehdit olduğunu ifade ediyorlar.

Sosyal ikilemde (Social Dilemma) belgeselinde paylaşılan bir diğer dikkat çekici nokta ise yalan haberlerin, gerçek haberlerden tam altı (6) kat daha rağbet gördüğü ve buna müdahale edilmiyor. Çünkü önemli onların tarafında haberin yalan ya da gerçek olmaması değil, ne kadar rağbet gördüğü, insanları o ekrana ne kadar uzun süre kilitlediği.

Kimsenin bu yola kötü niyetle çıkmadığını, olayların bu noktaya gelebileceğini kimse tahmin edemediğini ama şartların, kâr amacının olayları bu duruma getirdiğini ve giderek daha tehlikeli bir hal aldığını ifade ediyorlar Sosyal ikilemde.

Burada tek bir yazı ile bu tehlikelerin tümünü anlatmam mümkün değil. Ancak Sosyal ikilemde (Social Dilemma) belgeselini kesinlikle izleyerek somut örneklerle desteklenen bu tehlikelerin farkına varmanızı tavsiye ederim. Belgeselde insanlık dışı bazı uygular için soysal medyanın nasıl kullanıldığına ilişkin örneklere yer verilmiş.

Bu belgeselin hemen akabinde Connetted (Bağlantı) belgeseli dikkatimi çekti ve izlemeye başladım. İlk bölümde yüz tanıma sistemleri ve sosyal medya uygulamaları ile ilgili anlatılanlar Sosyal ikilemde (Social Dilemma) belgeselindekileri tamamen desteler nitelikteydi. Daha sonra bu belgesel ile ilgili de detaylı bir makale paylaşacağım ama konumuzla ilgili olduğu için belgeselde çöpçatanlık siteleri ile ilgili anlatılanlar için birkaç şey söylemeden geçemeyeceğim.

Sosyal medya kuruluşlarında sizin kişisel bilgileriniz kaç sayfa olabilir?

Connetted (Bağlantı) belgeselinin ilk bölümümün New York’lu bir gazetecinin çöpçatanlık sitesi ile ilgili bir deneyimi paylaşılıyor. Gazetesi erkek arkadaşından ayrıldığı bir dönemde yerel bir çöpçatanlık sitesine kaydoluyor daha sonra bu site ile ilgili bir makalede sitenin herkese bir cazibe puanı verdiğin öğreniyor kendi puanının ne olduğunu merakla başlıyor her şey. Puanını öğrenmek için site yetkilileri uzun süren telefon konuşmaları ve e-postalardan sonra kendisine cazibe puanı söylenmiyor ama kendisi ile ilgili kayıtlı olan bilgileri dosya olarak gönderiyorlar. Tahmin edin size bu kaç sayfalık bir dosyadır? Eşime konuyu anlatıp aynı soruyu sorduğumda 200 sayfa kadardır dedi. Bu dosyanın 800 sayfa olduğunu söyleyince iki belgeseli de izlemeye karar verdi düşünün belgesel sevmeyen eşimin bile konu ilgisini çekti. İnsan sosyal medya kuruluşlarında bizimle ilgili dosyaların kaç sayfa olabileceğini içinde neler yazdığını düşünmeden edemiyor. Eminim ki bizim bile farkında olmadığımız şeyleri yapay zekalar bizden çok daha iyi biliyor. New Yorklu gazetecide kendi dosyanı incelediğinde farkında olmadığı bir sürü şeyin farkına varmış.

Belki herkesin sosyal medya uygulamalarından vazgeçmesi mümkün değil ama etik değerleri gözetmeleri için sosyal medya kuruluşlarına baskı yapmak mümkün, geleceğimiz için.

Sosyal ikilemi (Social Dilemma) mutlaka izleyin!

Sosyal medya bağımlılığın uzak kendi benliğinizin farkında olarak kalın. Sevgiler.