“Onedio Özel” Uzmanlara Sorduk: Türkiye ve Ekonomi, İsrail-Filistin Savaşı’ndan Nasıl Etkilenir?

Çevremizde karışıklık, çatışma, savaş, gerginlik olmayan ülke neredeyse yok. Karadeniz kuzeyinde 1,5 yılı aşkın süren Rusya-Ukrayna savaşı, güneyimizde 10 yıllardır süren Suriye iç savaşı, kardeş KKTC, bir türlü durulmayan Irak toprakları, gel-gitli İran coğrafyası, kibritten uzak duran sınır komşumuz ve onun komşusu kardeş ülke Ermenistan-Azerbaycan ilişkileri derken, yine bize yakın bir coğrafya olan ve hassas ilişkilerin hüküm sürdüğü İsrail-Filistin savaşı başladı.

Türkiye’nin gerek Dışişleri Bakanlığının tutumunu gerek de hükümetin dengeli açıklamalarını doğru bulan Sinan Ülgen, yıllar öncesinde olsa taraf konusunda farklılık olabileceğini belirtirken, 2020 yılı sonlarından itibaren Türkiye’nin bölgede ülkelerle ilişkilerinde normalizasyon süreceğinde olduğunu ve çok mesafe kat edildiğini söylüyor. 

Bölgede de konjonktürün değiştiğini söylerken, Karabağ Savaşı’nda görülen İsrail-Azerbaycan ve Türkiye ekseni de öne çıkıyor. Bir de Türkiye’nin Körfez ülkeleriyle süren ekonomik ilişkilerinin etkisi görülüyor.

İnsani açıdan ‘trajedi’ olarak öngörülen sürecin, Türkiye’ye orta ve uzun vadede en olumsuz senaryosunun İran’ın da işin içine aktif olarak girmesi olarak görülürken, Ülgen bölge istikrarı için İsrail-İran sıcak çatışmasının engellenmesi gerektiğini belirtiyor. Türkiye’nin bu çatışma olmamasıyla ‘görece’ sınırlı etkileneceği ancak bir göç dinamiğinin de oluşacağı öngörülüyor.

Cumhurbaşkanı ve yetkilerin ‘itidal’ açıklamalarını olumlu bulan Arzova, bölgede yaşananın insani boyutta üzücü bir durum olmasını vurgularken, göç yaratacağını hatırlatanlardan oluyor. Ancak bu göçün yaratacağı enflasyonla diğer yandan da özellikle İsrail tarafından Net Hata Noksan şeklinde bir girişe de neden olacağını vurguluyor.

Arzova, ekonomilerde yavaşlama sürecinde bu savaşın olmasını ise ‘görece’ olumlu olduğunu 1-1,5 yıl sonra ekonomilerdeki hızlanma sürecinde olmasının daha büyük yaralar açabileceğini vurguluyor. Başka ülkelerin işin içine girmediği sürece bu haliyle orta  ve uzun vadede petrol fiyatlarında kalıcı etki oluşmayacağını da belirtiyor.

Savaşın, batı yani gelişmiş olarak nitelenen kapitalist ülkelerle, doğu bloku ‘devlet kapitalizmi’ ülkeleri arasından bir çatışmaya dönüşmesinin olası olduğunu belirten Alçın, dünyadaki savunma sanayinin ekonomiyi dönüştürme gücüne değiniyor. 

Vekalet savaşları yaşanan günümüzde Almanya örneğiyle savunma harcamalarının artışının tüm dünyada sosyal harcamalar, artan vergilerle yine alt gelir gruplarının ödeyeceğini öngörüyor.

Alçın, Rusya, Çin, Fransa, Türkiye gibi ülkelerin Afrika’da hamlelerinin önemli olduğunun altını çiziyor. Diğer yandan da Rusya-Ukrayna Savaşı’nın dünya için son yıllardaki ‘bölüşüm’ iştahında önemli bir deneyim olduğunu da belirtiyor. 

Görsel Kaynak: X(Twitter) – Berna Gülpınar

Türkiye’nin iç dinamiklerinde, IMF görüşmeleri ve OVP sonrasında enflasyonda beklenen yükselişle Borsa’nın ilk tepkisini, geçen hafta SİHA gündemindeki gibi verdiğini, güvenli liman altında da bu ortamda algının sürdüğünü belirtiyor. Alçın, bu konjonktürde yabancı yatırımcının Türkiye’ye girişinde de ‘rasyonel’ bakıldığında sorun olmayacağını belirtiyor.