Merkez Bankaları Zarar Eder mi? Enflasyon, Dünyada Merkez Bankalarını Nasıl Etkiledi?

2022 yılında deprem nedeniyle yapılan bağışla ve kurlardaki yükselişle zarar etmeyen TCMB, neden 2023 yılında zarar etti? Haziran 2023’te tamamı TCMB’ye aktarılan KKM’nin etkisi de göz ardı edilmezken, dünyada tek zarar eden merkez bankası, bizimki olamaz değil mi? Gelin bakalım.

Ekonomim’de köşesini TCMB’nin zararına ayıran Fatih Özatay, 2003-2005 yıllarında da zarar görüldüğünü ancak bu dönemde hem enflasyonun düştüğünü hem de büyümenin sürdüğünü belirterek, bunun 2001 krizi sonrası uygulanan IMF politikalarıyla uyumlu bir şekilde bankalara yönelik işlemlerde oluştuğunu belirtirken, ‘Bir saçmalayarak ve enflasyonu patlatarak zarar etmek var, bir de işini düzgün yapıp enflasyonu düşürürken zarar etmek’ diye açıklıyor.

Dünyada 2020 pandemiyle başlayan süreçte, geç kaldığı için çok eleştirilen majör yani önde gelen büyük merkez bankalarının yanında TCMB, 2020’yi ‘görece’ hasarsız atlatsa da hem öncesinde ‘128 milyar’ gibi bir rezerv bahsi bulunuyor hem de 2021 yılında gelen dalgayı göremeyerek faiz indirimlerine yöneliyordu. 2021 sonunda KKM icat edilirken, 2023’e gelindiğinde de KKM’nin tüm yükünü sırtlıyor ve rezervlerden de elini çekmeyerek büyük değişimlerin de ortasında kalıyordu. Ancak tek zarar eden o değildi.

İtibar kaybı olarak görülen zararlar, enflasyonla mücadelede görülen bir durum olabiliyor.

Ancak enflasyon tetiklendi ve sert bir şekilde yükselen faiz oranlarıyla geniş bir bilanço akıbeti belirledi. 

Ekonomim’de yer alan bir haberde, merkez bankalarının zararlarının, hükümetlerin gelir kaynaklarını negatif etkilediği görüldü.

Banka, 2022’de 58,8 milyar dolar net gelir elde etmişti.

Kenara zarar karşı 6,6 milyar euro ayırsa da ECB, 7,9 milyar euro gelen risklere karşı 1,3 milyar euroluk kısmı, bilançoya ‘geçmiş zarar’ yazarak karşıladı. 

ECB, 2022’de kar açıklamazken, son olarak 2004 yılında eurodaki hızlı değer kazancıyla ‘kur zararı’ yazarak 1,63 milyar euro zarar açıklamıştı.

2022’de 172 milyon euro olan zararı ‘risk karşılıklarından’ telafi edebilirken, faiz oranlarında artışın sürmesi, enflasyonun yüksek olmasıyla zararın gelecek yıllarda da artması bekleniyor.

SNB, 2022’de de döviz pozisyonu nedeniyle 132,5 milyon İsviçre frangı zarar açıklamıştı.