İlk AB Ülkesinin İstanbul Sözleşmesi’nden Çıkış Kararı

Letonya Parlamentosu, uzun süren bir oturumun ardından İstanbul Sözleşmesi olarak da bilinen Kadınlara Yönelik Şiddetin ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nden çekilmesini öngören yasa tasarısını kabul etti. Cumhurbaşkanı Edgars Rinkēvičs’in onaylaması halinde Letonya, bu konudaki kararını uygulamaya koyan ilk Avrupa Birliği üyesi ülke olacak. Uluslararası alanda bu karar, ülkede ve dünyada geniş yankı uyandırdı. Karar Cumhurbaşkanı’nın onayında; onaylamaması halinde reddetme hakkı bulunmaktadır.

LSM’nin aktardığı bilgilere göre, yaklaşık 13 saat süren yoğun bir oturumun ardından yapılan oylama netleşti. Eğer yasa yürürlüğe girerse Letonya, İstanbul Sözleşmesi’nden ayrılan ilk AB ülkesine dönüşecek.

Rinkēvičs, onay süreci için 10 günlük bir zaman dilimi bulunduğunu belirtti. Parlamentonun yasa tasarısını ikinci kez kabul etmesi halinde Cumhurbaşkanı’nın yeniden itiraz etme yetkisi bulunmuyor. Rinkēvičs, kararı ideolojik ya da siyasi bir yaklaşımla değil, devletin çıkarları ve hukuki gerekçelerle değerlendirdiğini ifade etti.

Letonya neden çekilmeyi istiyor? Bu yönde öneri sunan partiler, kararın ulusal kurumlar için engel oluşturduğunu ve emniyet ile şiddetle mücadelede ilerleme kaydedilemediğini öne sürüyorlar. Ancak arka planda tartışılan konu toplumsal cinsiyet kavramı ve bunun aile değerleri üzerindeki potansiyel etkileri olarak gösteriliyor. Öneriyi savunan vekiller, sözleşmenin aileyi koruma amacı taşıdığını savunsa da muhalefet, sözleşmenin ‘cinsiyet’ ifadesini özellikle vurgulaması nedeniyle geleneksel yapı üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini ileri sürüyor.

İç politikada protestolar büyüyor Ülkedeki kadın hakları örgütleri ve sivil toplum temsilcileri karar karşısında güçlü bir tepki gösterdi. Parlamento binası önünde kitlesel gösteriler düzenlenirken, muhalefet partileri yasanın Anayasa Mahkemesi’ne taşınması için hazırlık yürütüyor. Uzmanlar, referanduma götürmenin teknik olarak mümkün olsa da uygulanabilirliğinin zorluğunu belirtiyorlar.

Sözleşmeden çekilmeyi öngören yasa tasarısı, muhalefetteki Latvia First partisinin önerisiyle parlamentoya getirildi ve iktidar koalisyonunun üç partisinden birinin desteğiyle kabul edildi. Ülkede iktidarda bulunan merkez sağ Yeni Birlik Partisi, 2022 seçimlerinde yüzde 18,9 oy almıştı.