5 Yılda 3 Kat Arttı: Örtülü Ödeneği Geride Bırakan Harcama

İhalesiz alıma olanak sağlayan istisna düzenlemesiyle Cumhurbaşkanı’na savunma amaçlı alım yetkisi verilince yıllık harcamalar beş yıl içinde üç katına yakın arttı. 5 yıllık harcama toplamı 85 milyar TL oldu.

BirGün’den Nurcan Gökdemir’in haberine göre, Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra ihalesiz istisna alımları yapılmasını düzenleyen madde tekrardan düzenlendi. Erdoğan’ın da bu alımlara karar vermesinin yolu açılınca kamu kaynakları ile yapılan savunma amaçlı harcamalar bir anda patladı. 5 yıllık harcama toplamı 85 milyar TL’ye dayandı.

Kamuoyunun dikkatlerinin üzerinde yoğunlaştığı örtülü ödenek harcamaları Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı seçilmesiyle geçmiş cumhurbaşkanlarının tümünün harcama toplamlarını katladı. Hem oransal hem de tutar olarak geçen yıl sonunda 1,7 milyar TL’ye, yılın ilk altı ayının sonunda da 2,1 milyar TL’ye çıkan harcamalar, bir başka harcamanın yanında mütevazı kaldı.

Recep Tayyip Erdoğan 2018 yılı Haziran ayında Cumhurbaşkanı seçildikten sonra 2 Temmuz’da yayımlanan 703 sayılı KHK ile Kamu İhale Kanunu’nun en fazla oynanan iki maddesinden biri olan ayrıca istisnaları düzenleyen 3’üncü maddesi değiştirildi. Geçmişte bakanların tek başına aldığı şu karar için Cumhurbaşkanı da yetkilendirildi:

“Savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine bakanlık tarafınca karar verilen, özel güvenlik tedbirleri alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel çıkarların korunmasını gerektiren hallerle ilgili olan mal ayrıca hizmet alımları ile yapım işlerinin istisna kapsamında ihalesiz olarak alınabilmesi.”

İlk şeklinde “… gizlilik içinde yürütülmesi gerektiği, her bir ihale için ihale yetkilisince onaylanan; uçak, helikopter, gemi, denizaltı, tank, panzer, roket, füze gibi araç, silah, silah malzeme ayrıca teçhizatı ayrıca sistemleri ayrıca harp malzemeleri ile bunların araştırma-geliştirme, eğitim, üretim, modernizasyon, yazılım ayrıca mühimmat ihaleleri ile bunlarla ilgili sefer stokları, bakım, işletme ayrıca idameye yönelik mal ayrıca hizmetler, devlet güvenliği ayrıca istihbaratı kapsamındaki hizmet, malzeme, teçhizat ayrıca sistem alımları…” şeklinde sınırlanan alımların önce kapsamı genişletildi. “… Gizlilik içinde yürütülmesi gereken’ denilerek bakana “gizli” olduğu iddia edilen her alımı ihalesiz yapma yetkisi verildi.

Denetlenmesinin de yolu kapatılan bu alımlar için daha sonra Cumhurbaşkanı da yetkilendirildi.

2019’da 8,9 milyar TL’ye gerileyen harcamalar 2020’de 10,3 milyar TL, 2021’de 12,9 milyar TL, 2022’nin ilk altı ayında da görülmemiş bir artışla 17,8 milyar TL’ye ulaştı.

Sadece altı ayda geçen bu yılın toplamından daha fazla istisna kapsamında alım yapıldı. 34 milyar TL’lik ihalesiz alımların yüzde 52’si olan 17,8 milyar TL’lik alım 3-b kapsamında Cumhurbaşkanı kararıyla yapıldı.

723 alımdan 552’sini büyük bölümü içeriği bilinmeyen mal alımları oluşturdu. 132 hizmet alımı, 32 yapım işi, 7 de danışmanlık alımı yapıldı. Mal alımlarına 14 milyar TL, yapım işine 2,1 milyar TL, hizmet alımına 1,6 milyar TL, danışmanlık alımına da 7 milyon TL harcandı.