Zam Haberleri Peş Peşe Gelirken, Akaryakıt Fiyatları Neden Yükseliyor?

Enflasyonla mücadele etmeye çalıştığımız şu günlerde vatandaşın mücadelesi bu zamlarla daha zorlu geçiyor. TÜİK, enflasyon sepetinde güncellemede ‘hissedilir’ enflasyonu artıran gıdanın payını ulaştırmaya taşırken, akaryakıt zamları da ulaştırmayı ‘hissedilir’ kılıyor.

Gıdanın temeli olan tarlanın sürülüp, tohumların ekilmesinden, soğuk hava zincirli tırın kasasındaki etlere, yurt dışından alınan kitabı getiren gemiden, ithal edilen teknolojik ürünlerin sevgililer günü hediyesi olarak gönderildiği kargonun taşındığı uçaklara ‘yakıt fiyatı’ etkili oluyor. 

Petrol fiyatları, bu kalemin en temel parametresi olurken, Türkiye’de de dolardaki yükseliş bu açıdan fiyatları etkiliyor. Bir diğer etken de ‘vergi.’

2023’ün başında Brent petrol varili 85,62 dolar olurken, (İstanbul’da) benzin litresi 19,47 TL, motorin litresi de 22,08 TL olmuştu. 

2024’ün başında petrol varili 77,47 dolar olurken, benzin 34,55 TL, motorin de 37,20 TL olarak satıldı. 

Günümüzde yani 2024 yılbaşından 1,5 ay sonra Brent petrolün varili 82,68 dolar, benzin gece zamlanmadan önce 39,43 TL, motorin ise dün zamlanmıştı ve 44,34 TL olarak görülüyor.

Zamları, deneyimli ekonomi gazetecisi Şeref Oğuz Ekonomim’de köşesinde açıklıyor:

Çünkü yarıdan fazlası vergi ve devletin bütçe açığını kapamak için gelire ihtiyacı var. Zaten dövizle geliyor, rafinesi, nakliyesi derken. Asıl aslan payı; vergi dairesinin.

Oğuz, yazısında vergi dairesine de şu şekilde değiniyor:

Siz akaryakıt aldığınız yerleri “istasyon” sanabilirsiniz. Oysa oradaki her pompa, bir vergi dairesi. Başındaki görevlilerin her biri defterdar ve aracınıza giren hortum, aslında cebinizden vergi emen tahsildar. Mazotun yarıdan fazlası vergi ise yakıt pompalarına farklı gözle baksanız bence iyi olur.

Son olarak bu zamların enflasyonu nasıl tetiklediği de şu şekilde anlatılıyor:

Akaryakıta gelen her %10’luk zam, enflasyonu 1 puan ekliyor. Zira yükünü onunla taşıyor, tarlanı onunla sürüyor, arabanı onunla dolduruyorsun. Devletin vergi iştahı da yüksek olunca pompa fiyatını arttırıyor. Artan pompa fiyat artışı, tarladan çatala uzanan süreçte etiketlere yansıyor.