Sosyal Medya Fenomenleriyle Gündeme Gelen Kara Para Aklamanın 12 Yöntemi

Diğer sebepler de el konulmasını önlemek, vergi kaçırmak, kaynak sorgusundan muaf olmak, yetkililerin dikkatini çekmemek gibi sebepler bulunur.

Size içeriğimizde anlatacağımız tüm bilgiler, ‘Kara Para Aklamanın Makro Ekonomi Üzerine Etkileri ve Türkiye İncelemesi’ başlıklı, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Uluslararası Ticaret ve Para Yönetimi Bilim Dalı’nda İhsan Erdoğan’ın 2009 yılı yüksek lisans tezinden alınmıştır.

• Yerleştirme (Placement): Parayı nakit halinde kurtarma. 

• Ayrıştırma (Layering): Parayı sahibinden uzaklaştırarak hedef değiştirme. 

• Bütünleştirme (Integration): Parayı sisteme sokarak sahibine döndürme.

• Fonların fiziken ülke dışına çıkarılması,

• Şirinler (smurfing) yöntemi,

• Parçalama (structuring) yöntemi,

• Vergi cennetleri (off-shore),

• Paravan (kağıt üstündeki) ya da hayali şirketler,

• Oto finans borç yöntemi (Loan Back),

• Döviz büroları,

• Kumarhane ve gazinolar,

• Nakit para kullanılan iş yerlerinin işletilmesi (Göstermelik şirket),

• Sahte fatura hayali (İhracat),

• Alternatif havale işlemleri (Hawala-Hundi Sistemi, Uzak Asya Chit Sistemi)

Nakit paranın aracılarla (fiziken) kara, deniz, hava gibi ulaşım araçlarını kullanarak, finans sisteminin yeterince denetlenmediği, banka gizliliğinin olduğu ülkelere gidip gelmesi gibi düşünülebilir.

‘Şirinler’ çizgi filminden esinlenilmişti. Şirinler (The Smurfs), büyük bir grup bağımsız varlıktan oluşur. Ülkeden ülkeye değişen tutarlarda, belli bir meblağın üzerinde nakit işlemlerin bildirilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Bildirim yükümlülüğünden kurtulmak için eldeki fon bu limite yakın tutarlara bölünerek, çok sayıda kişi (smurf) tarafından, bankalara ya da şubelerine yatırılarak sisteme para sokulur.

Şirinleri (smurfleri) bulmak her zaman mümkün olmayacağından, işlem sayısını artırarak bildirimden kaçınmak mümkündür. Parçalama yöntemi şirinler yöntemine benzer. Küçük tutarlardaki çok sayıdaki işlemlere bölünen para sisteme girer.

Serbest bölgelerde bankacılık olarak tanımı yapılabilen kıyı bankacılığı, döviz cinsinden mevduat toplama işlemi başta gelmek üzere bankacılık işlemi, faiz, kanuni ihtiyatlar bakımından; kendi ülkelerinde öngörülen vergi, resim, harç ve döviz rezerv karşılığı tutma yükümlülüklerini bu bölgelerde en aza indirilmiş olan bir bankacılık türüdür.

Paravan ya da hayali şirketler herhangi bir imalat ve ticaret faaliyetinde bulunmayan ve off-shore merkezlerde kurulan şirketlerdir. Bu şirketlerde yasal bir faaliyet ve iş yerleri yoktur. Bu şirketler sadece kağıt üzerinde vardır. İki yolu vardır: 

Birinci yol, paravan şirket çok karlı bir işletme gibi gösterilir. Bu durumda hiç olmayan ama şirketin karı yerine kara para şirketin kasasına konur bu şekilde para vergilendirilir. Dolayısıyla yasallaşmış hale gelir. 

İkinci yol da paravan şirketin kar oranı düşük ya da yüksek bir çok şirketi, gayrimenkulü ya da değerli bir yatırımı alması. Kağıt üzerinde alım satımlarla bu yatırımlar değerlendirilmiş gözükür.

Bu yöntemde off-shore merkezlerde mevcut finans kurumları aracılığıyla buralara ulaştırılan kara para sahibine kredi olarak geri döner. İşlem sürecinişu şekilde sıralanabilir: 

Kara para aklayacak kişi off-shore merkezine gider ve parayı buradafaaliyet gösteren A bankasına yatırır (daha sonra bu parayı bir başka ülkedeki B bankasına da aktarabilir.) Daha sonra kendi ülkesindeki C bankasına başvurarak hesabını teminat göstererek kredi talebinde bulunur. C bankası da krediyi verir. Aldığı krediyle yatırım yapar. Krediyi C bankasına geri ödemez. C bankası da kişinin teminat gösterdiği varlığını haczeder. Böylece bu kişinin kara parasını yatırım olarak aklanmış olur.

Döviz bürolarının kara para aklamasında aklayıcılara sağladığı açıkyönler şu şekilde sıralanır: 

Bir döviz bürosu açmak, banka açmaktan daha kolaydır. Bazı ülkelerde döviz bürosu açmanın ciddi prosedürü yoktur. Yine bazı ülkelerde döviz büroları fon transfer edebilmektedirler, ancak Türkiye’de bu durum söz konusu değildir. Ayrıca, döviz büroları suçlulardan aldıkları kara parayı kendi isimlerine açtıkları banka hesaplarına yatırabilirler. Buradan transfer etmek üzere aklama sürecine katılabilirler. Küçük banknotlar büyüklere veya eldeki para birimleri diğer para birimlerine çevrilebilir. Bununla kara paranın finansal sistemle bütünleştirilmesi kolaylaşabilir.

Nakit paranın yoğun olduğu kumarhaneler, çekleri nakde çevirebilirler, döviz alıp satabilirler, özel para kasalarından yaralanabilirler, vezne çeklerine büyük paralar ödeyebilirler, sık sık kredilerini genişletebilirler. Aklayıcılar çok büyük miktarlı nakit parayı kumarhaneye yerleştirebilirler. Burada herhangi bir bildirim yapılmamasını isteyebilirler. Bundan sonra para kumarhane çekleriyle istenildiği zaman çekilebilir yada transfer edilebilir. Kumarhaneler içinde bildirim yükümlülüğünün bulunabilmesinden ötürü bazı durumlarda kara para bildirim tutarının altında, dikkat çekmeden fişlere çevrilebilir. Bunun yanında kumarhane sahipleri işbirliği yapılmak suretiyle kara karanın kumar kazancı olarak gösterilmesi veya bildirim limitinin üstündeki nakdin bir kerede yatırılması mümkün olabilir.

Kara para, gerçek veya hayali şirketler kurulması yoluyla finansal sistemesokulabilir. Restoran, lokanta, büyük alışveriş merkezi, benzin istasyonu, araba yıkama, çamaşır yıkama, inşaat, oto galeri, güzellik merkezi gibi nakit para akışının yoğun olduğu işyerlerinde kurulur. Bu tür işletmelerde ne kadar kazanıldığının belirlenmesi oldukça zordur. Örnek vermek gerekirse; Monako’da dev reklamlarla lüks bir İtalyan Lokantası açılmıştır. Lokantada ne zaman boş yer ayırtılmak istense, boş masa bulunamamaktadır. Ancak lokantanın bulunduğu bina hep ışıklı ve masalar hep hazırdır ama lokantanın kapılarının kilitli olduğu görülmüştür. Lokantanın muhasebe kayıtlarına bakılınca çok büyük karlar elde edildiği ve kazancın vergilendirildiği de görülmüştür.

Sahte veya yanıltıcı belgeler kullanılarak gerçekleştirilen hayali ihracat işlemleri yoluyla da para aklanabilmektedir. Değeri çok düşük veya hiç olmayan bir mal ihraç edilmiş gibi gösterilir. Fatura buna uygun olarak düzenlenir, daha sonra yurt dışında bulunan suç geliri, ihracat geliri şeklinde gösterilerek ülkeye getirilir. Örneğin; gerçek değeri 50 bin dolar olan mal için 500 bin dolar karşılığı fatura düzenlenerek, uyuşturucu madde ticaretinden elde edilen 450 bin dolar tutarındaki suç geliri ihracat geliri gibi gösterilebilir. Benzeri ithalat için de yapılabilir ve bu defa ülkede bulunan suç geliri ithalat karşılığı olarak ülke dışına çıkarılabilir.

Bu sistem çoğunlukla belirli etnik gruplar tarafından kullanılmaktadır. Bugruplar aynı siyasi kökten gelmekte ve kendi ülkelerindeki sınırlayıcı nakit yasaları delmek için istekli olmaktadırlar. Uluslararası göç hareketinin artması ile alternatif havale işlemlerinin kullanım oranı da artmaktadır.

Sistem, çeşitli ülkelere yayılmış operatörlerin birbirlerinin muhabirleri gibi çalışmasıyla yürür. A ülkesinde bulunan ve para havale edecek kişi, B ülkesinde bir şahsa gönderilmek üzere parasını yerel operatöre teslim etmekte, operatörde ona bir şifre vermektedir. Parayı teslim alan operatör B ülkesindeki operatörü arayarak havale ile ilgili bilgileri aktarmaktadır. Bundan sonra A ülkesindeki müşteri B ülkesindeki alıcıyı aramakta ve ona havale edilen parayı almasını sağlayacak şifreyi söylemekte ve alıcı B ülkesindeki operatöre giderek parasını almaktadır.

Aklama yöntemlerinin örneklerini çeşitli sektörlerde arttırmak mümkündür.Çünkü aklama yöntemlerinde sayısı oldukça fazladır. Burada para aklayıcıların yaratıcılığı söz konusudur. Bunlardan bazıları: 

• Elektronik para yoluyla kara para aklama

• Sigorta poliçeleri yoluyla kara para aklama

• Finansal kuruluşlarla işbirliği yapmak

• Talih oyunlarıyla kazanılan ikramiyeler yoluyla kara para aklama

• İşçileri kullanma yoluyla kara para aklama

• Gayri menkul alımıyla kara para aklama

• Antika ya da sanat eserleri ticaretiyle kara para aklama

• Vakıflar ve bağışlar yoluyla kara para aklama

• Spor kulüpleri aracılığı ile kara para aklama

• Araba galerisi yoluyla kara para aklama