Kıdem Tazminatı Nedir? ve Nasıl Alınır?

Ülkemizde milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiren kıdem tazminatının nasıl alındığını, kriterlerinin neler olduğunu ve tüm merak edilenleri bu yazımızda sizlere aktaracağız.

Kıdem tazminatı çalışan insanlar için bir güvence niteliğindedir. En kolay tabirle anlatmak gerekirse çalışan kişinin işten çıkarılması durumunda işveren tarafından yıl hesabına göre ödenen ücret olarak tanımlayabiliriz.

Buradan da anladığınız üzere kıdem tazminatını alabilmeniz için o kurum da en az 1 senedir çalışıyor olmanız gerekmektedir. En az 1 sene çalışma şartının yanında bazı şartlarda bulunmaktadır. Bugünkü yazımızda sizlere kıdem tazminatınızı hesaplamadan, kıdem tazminatı almanın şartlarından ve diğer merak ettiğiniz tüm şeyleri aktaracağız.

Kıdem Tazminatı Nasıl Alınır?

Kıdem tazminatını alabilmemiz için önceden belirlenmiş şartları yerine getirmeniz ve kriterlere uymanız gerekmektedir. İlk şart çalıştığınız kurum da en az 1 senedir çalışıyor olmanızdır. Aynı kuruma bağlı farklı işyerlerinde çalışsanız bile bu şart değişmiyor, bir sene şartı her halükarda aranıyor. Kıdem tazminatı konusunda önemli bir diğer konu da bu ödemenin sadece işçilere yapıldığıdır. Memur olarak çalışan kişilerin bu ödemeyi alma hakkı yoktur.

Kıdem tazminatı sadece işten çıkarılma durumunda değil, işçi tarafından da istenildiği takdirde alınabilir. İşçi tarafından işyerinde işlerin olmaması, ahlak kurallarına aykırılık olması, sağlık şartlarının elverişsiz olması gibi sebepler sözleşmenin feshedilmesine ve kıdem tazminatı almanıza etken olabilir.

Bunun yanı sıra erkek işçiler askerlik, kadın işçiler ise doğum sebebiyle işinden ayrılırsa kıdem tazminatı alma hakkı bulunmaktadır. Emekli vatandaşlar için kıdem tazminatı durumu ise şu şekildedir; emeklilik gününü ve primini dolduran emekli işçiler kendi rızalarıyla işten ayrılırlarsa bu durumda da kıdem tazminatı alabilirler.

Ancak işçilerin hamilelik veya doğum sebebiyle de kendi istekleri ile işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı verilmez.  Eğer kıdem tazminatını almaya hak kazanan kişi vefat ederse kıdem tazminatını yasal varisleri alabilir.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı almanın şartlarını öğrendiğimize göre kıdem tazminatının nasıl hesaplanacağını da aktaralım. Kıdem tazminatı çalışılan her bir sene için 30 günlük brüt maaş üzerinden hesaplanmaktadır. Yani 1 aylık maaşın çalışma yılu ile çarpılması sonucu ortaya çıkan rakam sizin kıdem tazminatınızdır. Ayrıca işçinin ücreti içerisinde yer alan sürekli ödemelerde kıdem tazminatı hesabına eklenmektedir.

İstifa eden işçiler için kıdem tazminatı alma şartları:

İstifa eden işçiler için biraz önce belirttiğimiz askerlik, evlilik, doğum ve emeklilik durumlarının dışında diğer koşullar da bulunmaktadır. Ancak bunların dışında haklı bir gerekçeyle istifa ettiyseniz yine de kıdem tazminatı almak için başvuru hakkınız bulunmaktadır.

Örnek vermek gerekirse işvereniniz tarafından maaşınız sözleşme şartlarına uygun olarak yatırılmıyorsa ve hesaplanmasında bir tutarsızlık görüyorsanız, iş akdini feshetme sebebiyle işten ayrılabilir ve kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. Herkesin bildiği bir diğer konu olan; işçilerin istifa etmesi için işveren tarafından psikolojik baskı (Mobbing) uygulanmasını da belgelediğiniz takdirde kıdem tazminatı almaya hak kazanmış olacaksınız.

Sizlerin bilgisi olmadan Sosyal Sigortalar Kurumu’na giriş çıkışınızın yapılması, yıllık izin haklarınızı kullanamamanız, ağır çalışma koşulları, mesai ücretlerinizin yatırılmaması da haklı gerekçeleriniz arasında yer almaktadır.

Kıdem tazminatında hesaba katılmayan durumlar:

Kıdem tazminatınızı çalıştığınız süre üzerinden alacağınızı belirtmiştik. Ancak bazı istisnalar çalışma sürenizin arasına dâhil olmaz. Örneğin hiçbir mazeretinizin bulunmadığı veya izinsiz devamsızlık yaptığınız günler kıdem tazminatı hesaplaması sırasında değerlendirmeye alınmayacaktır. Bunun yanında çalıştığınız süre içerisinde tutukluluk durumu veya hüküm giymişseniz bu sürelerde dikkate alınmayacaktır.

Kıdem tazminatı hesaplanırken ücrete dahil edilen ödemeler:

Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından kıdem tazminatı hesaplanırken ücrete dâhil edilecek ödemeler şu şekilde açıklanmıştır;

Net maaşınız, yemek, gıda, yakacak, eğitim, konut, erzak ve benzeri yardımlar, taşıt yardımı, yıpranma tazminatı, nitelik zammı, sağlık yardımı, mali sorumluluk tazminatı ve devamlı ödenen primler de kıdem tazminatı hesaplanırken değerlendirmeye alınacak ödemeler içerisinde yer almaktadır.

Kıdem tazminatı hesaplanmasında eklenmeyecek ücretler:

Kıdem tazminatınız hesaplanırken hesaba eklenmeyecek ücretleri şu şekilde sıralayabiliriz;

Yıllık izin ücretiniz, genel tatil ücretiniz, teşvik ikramiyeleri ve primleri, izin harçlıkları, seyahat primleri, bir kerelik verilen ikramiyeler, doğum yardımı ve bunun gibi yardımlar değerlendirmeye alınmamaktadır.