Etiket: Dünya Bankası sınıflandırması

Bu yazıda Türkiye’nin Dünya Bankası tarafından yüksek gelirli ülkeler arasına girdiği iddiası ele alınmaktadır. İktisatçı Mahfi Eğilmez’in, bu sınıflandırmanın hesaplama yöntemlerinden doğan bir yanıltıya işaret eden görüşleri adım adım anlatılmaktadır. Giriş niteliğinde, enflasyon ve kur etkilerinin dolar bazında gelir göstergelerini nasıl değiştirdiğine dair temel açıklamalara değinilir. Bir önceki yılın GSYH’si cari fiyatlarda 100 birim olarak kabul edilecek olursa ve bu yıl fiyatlar %50 artmışsa, nominal GSYH 150 birim olarak hesaplanır. Ancak bu değer, yılın ortalama dolar kuruna bölündüğünde dolar cinsinden GSYH elde edilir. Örneğin, kur değişmediğinde önceki yılın GSYH’si dolar bazında 20 birimken, bu yıl 30 birim dolar olarak görünebilir. Böylece ülke nüfusu sabit kaldığında kişi başına gelir de bir yılda artmış gibi görünür. Halbuki gerçek değişim yalnızca enflasyondan kaynaklanmaktadır. Bu nokta, enflasyonun kur aracıyla gelirler üzerinde illüzyon yaratabileceğini gösterir ve hesaplamalarda dikkatli olunması gerektiğini vurgular. Mahfi Eğilmez’in eleştirisi bu yönlü sonuçlara dayanarak şekilleniyor. Eğilmez, Türkiye’nin yüksek gelirli ülkeler arasına girmesinin, yüksek enflasyon ve yüksek faizli carry trade yapısının kur sabitlemesiyle desteklenen bir ortamda GSYH ve kişi başına gelir değerlerini sahte biçimde yükselttiğini savunur. Bu görünüm, enflasyon tek hanelere düştüğünde ve kur baskılanmadığında hızla çözülür. İsterseniz, bu yaklaşımın getirdiği temel bozulmaları şu şekilde özetleyebiliriz: bir dönemde enflasyonun anomaliesiyle kur sabit kaldığında gelirler artmış gibi görünür; ancak gerçeklikte yalnızca fiyatlar yükselmiş olur. Böyle bir yanılsamanın uzun vadede giderilmesi için ise hesaplama yöntemlerinin ve verilerin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini belirtir. Türkiye’nin yüksek gelirli ülkeler arasına girdiğine dair iddiaların dayanakları ve karşıt görüşler, bu analizde ayrıntılı olarak ele alınmıştır.