Eğirdir Gölü Buzul Çağından Bu Yana İlk Kez İkiye Bölündü

Eğirdir Gölü, Türkiye’nin dördüncü büyük gölü olarak uzun süredir suya ve besin değerine bağlı ekosistemleri barındırıyordu. Ancak kuraklık, azalan yağışlar ve yoğun tarımsal sulama faaliyetleri gölü ikiye bölecek kadar küçülmesine yol açtı. Bölgede görev yapan Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Fahrettin Küçük, aralıksız yağışlar ve yer altı suyu seviyelerinin eski haline dönmesinin önünde büyük engeller olduğuna dikkat çekti: “Gölün mevcut durumunda 10 yıl boyunca bile yağmur yağsa dahi eski yeraltı suyu seviyelerine ulaşamayız.” Göldeki kuraklık, kuzey ve güney havzaları arasındaki bağlantının kaybına ve gölün iki parçaya bölünmesine zemin hazırladı. Dron görüntülerinde suyun orta kesimde tamamen çekildiği, adacıkların ortaya çıktığı ve insanların ayrılan kısmı yürüyerek karşıya geçebildiği görüldü. Bu dramatik ayrışma, uzun zamandır bilimsel öngörülerin bir göstergesi olarak değerlendirilmekteydi.

Hoyran bölgesindeki kaynak sularının çoğunlukla yer altı sularına kıyasla daha temiz olduğunu belirten Küçük, “Taze su girişi sürse de alt havzaya yeni su akışı durmazsa, göl biyolojik olarak canlılığını kaybedecek” dedi. Holosen döneminden beri Anadolu’daki iç suların genel olarak derinlik kaybettiğini ve iklim değişikliği ile su kaynaklarının daraldığını hatırlatan uzman, “İnsani etki göllerin kurumaması için en büyük engel” olarak nitelendirdi. Özellikle son 20–30 yılda tarımsal faaliyetlerin yoğunlaşmasıyla göllerin daha erken kuruması hızlandı. Bu süreç, yalnızca iklim değişikliğine bağlanamayacağını; insan müdahalesinin de kritik bir rol oynadığını vurguladı.

Türkiye’de yer altı sularının sürekli çekildiğini ifade eden Küçük, “Şu anda bile 10 yıl boyunca aralıksız yağmur ve kar yağsa, yer altındaki suları eski seviyeye getiremeyiz” dedi. Eğirdir Gölü’nün derinliği son bir yıl içinde yaklaşık bir metre azaldı ve bu durum suyun yüzeye doğru yaklaşmasına, sığlaşmaya ve bu da buharlaşmanın artmasına neden oluyor. Mevcut sürecin önümüzdeki 10 yıl içinde gölü iki küçük çanak gölüne dönüştürebileceğini ifade eden Küçük, çözümün doğadan beklenmesi gerektiğini ancak doğanın kendi dengesine şu an uygun hareket edemediğini belirtti: “Yağmur ve kar yağmadığı sürece alınan önlemler, gölün lehine net bir sonuç vermez.”

Çözüm için önerilen yol, yer altı sularının tarıma olan kullanımının tamamen durdurulması ve sadece içme suyu için kullanılmasıdır. Bu yaklaşım, tektonik özelliklere sahip olan çöküntü gölünde suların düdenlerden ve çatlaklardan kaybetmesini engelleyebilir. Göldeki mevcut düşüş, güneş ışınlarının tabana ulaşmasına yol açarak su sıcaklığını artırmakta ve bu da süreci olumsuz yönde hızlandırmaktadır.”

Göldeki ikiye bölünmüş kısma yakın köylü çiftçi Mehmet Erdem, “Derinlik 18 metreydi, şimdi 4 metreye düştü” dedi. Bahçelerini sondajla sulayan çiftçiler, göl çekildikçe sulama suyu kıtlığı ve pompa arızalarıyla karşılaşıyor. Göldeki balıkçılar için de durum giderek tehlikeli hâle geliyor; ava çıkılamaz hâl alınırken, yetkililerden hızlı çözümler bekleniyor. Yerel halk ve kamu kurumları arasındaki farkındalık eksikliği, tasarruf ve su yönetimi konusunda daha sıkı adımlara ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor. Sonuç olarak, göllerin uzun vadeli sağlığı için su kullanımında bilinçli ve dengeli bir yaklaşım benimsenmesi hayati önem taşımaktadır.