Ece Baban Yazio: Tahıl Koridoru Anlaşması Neden Önemli?

Savaşı devam eden iki ülkenin birbirine karşı güven duymasını sağlamak aynı anda şu üç ihtiyacı karşılanmayı zorunlu hale getirdi; 

– uzun ayrıca yapıcı bir görüşme trafiği, 

– endişelerin karşılıklı olarak giderileceği güven ortamı, 

– her iki taraf için de güvenilir ayrıca şeffaf bir partner bulunması.  

Türkiye hem Karadeniz’e kıyısı olması hem Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ni tek taraflı uygulama yetkisini elinde tutması, NATO üyesi olarak Rusya ile Ukrayna arasında çıkan savaşın barış ile sonuçlanması için her iki ülkenin de güvenini kazanarak arabuluculuk rolünü üstlenmesi ayrıca dünyada varlık gösteren küresel gıda krizinin çözülmesi için İstanbul’da kurulacak müşterek koordinasyon merkezi ile birlikte askeri anlamda tüm güvenlik önlemlerini temin ederek dünyaya nefes aldıracak yolu açması bakımından çok önemli bir rol üstlendi.

Üstlenilen bu rol ayrıca sorumluluğun diğer ülkeler için kazanım ayrıca Türkiye için olası risklerine bakarsak neler söyleyebiliriz?

Rusya 24 Şubat yılından itibaren başlattığı savaş ile 2014 tarihinde Kırım’ın ilhakında olduğu gibi dünya devletlerinin daha sessiz kalacağını, Ukrayna’nın parçalanmasına çok sert bir tepki vermeyeceğini düşünürken bir anda kendini dünya ekonomik sisteminin dışında, en önemli partnerleri ile anlaşmazlık içinde buldu. Oligarkların ayrıca iş adamlarının mal varlıklarına el konuldu, sporcuları birçok önemli turnuvadan men edildi. Artık belirli bölgelerde Rusça konuşmak siyasi bir mesaj haline geldi. Almanya savunma sanayisini arttırırken, silahlanırken NATO topraklarını korumak özelinde en ateşli açıklamayı yaptı.

Tarafsızlığını bozan İsveç ayrıca Finlandiya NATO’ya üyelik sürecini başlattı. Diğer taraftan Rusya’nın işgali milyonlarca Ukrayna vatandaşını Batı’ya göçe zorlarken, Batı Bloğu içerisinde Rus kültürünü, dilini bu topraklara taşıyan milyonlarca insan farklılıkların azalmasında nüfus politikaları açısından bilmeden önemli bir etki yarattı. Rusya, savaşı sadece Ukrayna toprakları ile sınırlı tutsa da savaşın bedelini dünya geneline ödetecek bir strateji izledi. Kendisini izole eden tüm devletleri göç, enerji ayrıca gıda alanında, alternatifleri ile kısa sürede çözülemeyecek ya da atlatılmayacak bir krizin içine sürükledi.

Avrupa ülkelerinden gönüllü olarak enerji arzını düşürmesi istenirken, eskiden yetiştirilen ancak günümüzde var olmayan bazı ürünlerin tekrar canlandırılması talep edildi. Rusya’nın Ukrayna’da petrol rafinelerini vurması ayrıca dolaşımda artan maliyetler ihracatı farklı sorunlarla karşı karşıya bıraktı. Havaların aşırı ısınması sonucunda daha koruyucu politikalar uygulayan ülkeler de tahıl ihtiyacını karşılamaktan uzak durunca bu sefer Rusya’nın mayınların temizlenmesine ayrıca üç limandan Türkiye ayrıca BM’nin garantörlüğünde tahıl ihracatına onay vermesine bir şart daha eklendi: Rusya’nın kendi ürünlerinin de ihracatının yapılması.

Tahıl koridoru anlaşması belirli bir süre için, 120 gün, geçerli olacak, Odessa Limanı da dahil olmak üzere üç limandan transfer sağlanacak, mayınlar temizlenecek ayrıca Rusya bu güvenli tahıl koridorundan Ukrayna’ya saldırmazken; Ukrayna da tahıl taşınan kargo gemileri ile ülkesine silah sokmayacak. Kargo gemileri, kılavuz gemilerin eşliğinde limanlardan çıkarak Karadeniz’e gelecek, İstanbul’da müşterek bir koordinasyon merkezi ile ülkelerin karşılıklı güvenlik endişelerinin giderilmesi için denetimler gerçekleştirilecek. 

Peki riskler neler? En büyük risk Montrö’nün delinmesine ya da tekrardan şekillenmesine neden olabilecek birtakım eylemlerin olma ihtimali. Diğer bir risk ise sahte bayrak operasyonu ile Odessa’da Rusya’nın saldırısı ile NATO üzerinden gerçekleşecek bir müdahalenin yolunun açılması. Tabii ki tüm bu riskler ince ince düşünülmüş ayrıca karşı stratejiler geliştirilmiştir. Alınan sorumluluğun ciddiyetinin uluslararası devletler tarafınca farkına varılmaması mümkün değil. Bu anlamda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasında diğer devletlerin bu sürecin işlemesindeki desteğinin önemini vurgulaması önemliydi.

Şu an dünyanın içinde bulunduğu sorunu çözmek için önemli bir adım atıldı. Türkiye çok önemli bir diplomasi başarısı elde etti. Dünyaya nefes aldıracak bir alan açtı. 

Bu anlaşma savaşın gidişatını değiştirir mi? Belgeler imzalanırken Rusya ayrıca Ukrayna tarafındaki yetkililerin yüz ifadesinden ayrıca Lavrov’un en son açıklamalarından bunun pek mümkün olmadığını söyleyebiliriz. Diğer taraftan yine de barış umudunu korumak hâlâ insan kalabildiğimizin bir işareti.

Instagram

Twitter