Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan ayrıca küresel bir soruna dönüşen tahıl krizinde çözüm için sona gelindi. Dünyanın gözü bugün İstanbul’da atılacak imzalara çevrildi.
24 Şubat’ta Rusya’nın Ukrayna’yı işgale başlamasıyla başlayan savaşın en önemli sonuçlarından biri olan küresel gıda krizinin aşılması için bugün İstanbul’da önemli bir adım atılıyor.
Türkiye ayrıca Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda yapılan görüşmelerin ardından Ukrayna ayrıca Rusya, tahıl ürünlerinin Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına taşınmasına olanak sağlayan anlaşmaya imza atacak.
BBC Türkçe ‘nin aktardığına göre anlaşmayı Rusya adına Savunma Bakanı Sergey Şovgu , Ukrayna adına Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov imzalayacak.
Dolmabahçe Sarayı’nda yapılacak törene Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile BM Genel Sekreteri Antonio Guterres katılacak.
“Ukrayna, Rusya’yla herhangi bir belge imzalamıyor” Ukrayna limanlarında bekleyen tahıl ayrıca gıda maddelerinin deniz yoluyla sevkine ilişkin Türkiye, Rusya, Ukrayna askeri heyetleri 14 Temmuz’da İstanbul’da bir araya gelmişti.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy ‘nin danışmanı Mykhaïlo Podoliak ise Twitter hesabından yaptığı açıklamada, ‘Ukrayna, Rusya’yla herhangi bir belge imzalamıyor. Biz, Türkiye ayrıca BM ile anlaşma imzalıyoruz. Türkiye ayrıca BM’ye karşı yükümlülük altına giriyoruz. Rusya, Türkiye ayrıca BM ile ayrı bir anlaşma imzalıyor’ dedi.
????
İlk etapta 120 gün boyunca uygulanacak Görsel: NTV
Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına tahıl ayrıca diğer gıda ürünlerinin taşınmasına ilişkin anlaşma dün Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nca yapılan açıklamayla duyurulmuştu.
Anlaşma ilk etapta 120 gün boyunca uygulanacak, sonra yenilenecek.
BM ile Rusya da ayrı protokol imzalayacak.
Kriz nasıl başladı? İmza törenine katılacak Rus heyeti İstanbul’a geldi
Rusya ayrıca Ukrayna’yı anlaşmaya götüren süreç, savaşın başlamasının ardından Ukrayna’nın güvenlik, Rusya’nın da yaptırımlar sebebiyle tahıl ürünlerini uluslararası pazarlara satamamasının yarattığı küresel gıda krizi uyarılarıyla başladı.
Dünyanın en önemli iki tahıl üreticisinin ürünlerini ihraç edememeleri, gıda fiyatlarında artışa neden oldu ayrıca özellikle yoksul Afrika ülkelerinde yaşayan milyonlarca insanın hayatını tehlikeye soktu.
Türkiye ayrıca BM tarafınca Mayıs ayından bu yana yürütülen arabuluculuk çabaları, özellikle Haziran ayı ortasından itibaren yoğunlaştı ayrıca geçen hafta İstanbul’da yapılan görüşme, genel hatlarıyla bir anlaşmanın ortaya çıkmasını sağladı.
Bu süreçte özellikle Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın, Rus ayrıca Ukraynalı mevkidaşları Sergey Şoygu ayrıca Oleksiy Reznikov ile sürdürdüğü diplomasiye, ve teknik sorunların aşılmasında BM Ticaret ayrıca Kalkınma Konferansı (UNCTAD) Genel Sekreteri Rebeca Grynspan’ın sessiz ama etkili rolüne dikkat çekiliyor.
İlk amaç mayın sebebiyle sıkışan gemilerin yolunu açmak Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar sebebiyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ayrıca diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.
Bu kapsamda yaklaşık 80 adet geminin olduğu kaydediliyor. Bu gemilerin denize açılabilmelerini sağlayacak koridorun oluşması, silolarda alıcı bekleyen yaklaşık 25 milyon ton tahılın da dünya pazarlarına taşınması anlamına geleceği için önem kazanıyor.
Pazarlığın en önemli ayaklarından birisini, gemilerin sorunsuz şekilde mayınlı alanlardan çıkabilmesi ayrıca Rusya’nın saldırılarına maruz kalmaması için Moskova’dan alınacak güvenlik garantileri oluşturdu.
Rusya kendi ürünlerinin de geçişini istedi Rusya, Haziran ayı ortalarından itibaren Karadeniz’deki deniz kuvvetlerini Ukrayna limanlarından ayrıca Yılan Adası’ndan çekerek anlaşma için gerekli güvenceyi verebileceği mesajını verdi.
Ancak bununla beraber, anlaşmanın sadece Ukrayna tahıl ürünlerini değil Rusya’nın gıda ürünleri ayrıca gübresini de içerecek şekilde bir paket haline getirilmesi koşulunu öne sürdü.
Bunun yapılabilmesi için Rusya’ya yaptırım uygulayan ABD başta olmak üzere Batı dünyasının ikna edilmesi gerekti.
Bu görevi üstlenen BM, küresel gıda bunalımının önüne geçmek için Rusya’nın plana dahil edilmesi gerektiğini vurguladı ayrıca sonuçta başarıya ulaştı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in sözcüsü Ferhan Haq, Guterres’in imza törenine ‘Ukrayna’nın gıda ürünleri ayrıca Rus gıda ayrıca gübresinin dünya pazarlarına ulaştırılması için gösterdiği çabalar kapsamında’ katıldığını açıkladı.
Ukrayna, kılavuz gemilerin yardımıyla ihracata başlayacak Gıda koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Ukrayna, tamamen kendi denetiminde olan Odessa, Pivdennyi ayrıca Chornomorsk limanlarından ihracata başlayabilecek.
Anlaşmaya göre gıda yüklü kargo gemiler, kılavuz gemiler aracılığıyla mayınlı limanlardan Karadeniz’e ulaşacak ayrıca önceden belirlenen rotalardan dünya pazarlarına taşınacak.
Bu süreçte, Rusya’nın ateşkes uygulayacağı ayrıca gemilerin güvenliğini tehlikeye atmayacağı basına yansıyan haberlerde yer almıştı.
Ukrayna ise Rus gemilerinin Ukrayna kara sularına hiçbir şekilde girmemesini istiyor.
İstanbul’da koordinasyon merkezi Anlaşma, sevkiyatın güvenliği ayrıca işlerliğinin İstanbul’da oluşturulacak bir koordinasyon merkezi tarafınca gözlenmesini de içeriyor.
Rusya, bu gözlem görevinin tüm tarafların katıldığı ortak bir şekilde yapılmasını Ukrayna ise BM gözetiminde olmasını istiyordu. Son durumun nasıl olduğu anlaşma açıklandığında ortaya çıkacak.
Anlaşma, gıda koridorunu kullanan gemilerin kargolarının Türkiye tarafınca oluşturulacak noktalarda Rusya’nın da katılımıyla denetlenmesini içeriyor.
Rusya, Ukrayna’ya yük almaya gelecek kargo gemilerinin silah ayrıca askeri malzeme taşımadığından emin olmak için bu denetimi istiyor.
Bu süreçte Türk Deniz Kuvvetleri’nin taraflar arasındaki işlemler açısından kolaylaştırıcı rol oynayacağı kaydediliyor.
Rusya da ihracata başlayacak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 19 Temmuz’da Tahran’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşmeyle ilgili olarak basını bilgilendirirken, anlaşmanın Rusya’ya da ihracat olanağı sağlaması gerektiğini belirtmiş, ‘Uluslararası kuruluşlarla üzerinde ilk olarak bunun üzerinde uzlaştık. Bunu bir paket çözüm formülü olarak sundular. Amerikalı ortaklarımız da dahil olmak üzere şu ana kadar kimse karşı çıkmadı. Yakın gelecekte ne olacağını göreceğiz’ demişti.
24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgale başlayan Rusya’ya uygulanan yaptırımlar, gübre ayrıca gıda ürünlerinin satışını kapsamıyor.
Ancak Rusya’dan mal satın almak isteyen ya da bu malı alıcılara ulaştırmak isteyen taraflar, bankacılık ayrıca sigorta gibi işlemlere uygulanan yaptırımlardan çekindikleri için ticari anlaşma yapmaya yanaşmıyorlar.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da 21 Temmuz’da TRT’ye yaptığı açıklamada, ‘Bu sorunu çözdüğümüz vakit sadece Ukrayna’nın tahıl, ayçiçeği ayrıca ayçiçek yağı ihracatının önü açılmayacak. Rusya’nın da gerek bu ürünler gerekse dünyanın ihtiyacı olan gübrenin ihracatının da önü açılacak’ demişti.
Çavuşoğlu, ürünlerin kendilerine değil ama onları taşıyacak gemilere yönelik yaptırımlar olduğunu belirterek, ‘Lojistik konular, hiçbir yerde hizmet alamıyor, sigorta konusu önemli. Bu ödemelerin yapılması için bankacılık sisteminin işlemesi lazım. Bu konularda da zaten gerek ABD ayrıca diğer Avrupa Birliği bu engelleri kaldıracağına yönelik taahhütlerde bulundular’ bilgisini vermişti.
Financial Times gazetesine konuşan bir Batılı yetkiliye göre Rusya’nın tahıl ürünlerini ihraç etmesini kolaylaştırmak için BM ile Rusya bir mutabakat muhtırası da imzalayacak.
Bu sürecin tamamlanması durumunda, Rusya’nın 2022 sonuna kadar 50 milyon tona yakın tahıl ürünü satabileceği kaydediliyor.