Türkiye’de Editörün Adı Yok!

İnanmazsanız kanıtım var. Türkiye’nin kitap platformu Bookinton ekibi sağlam bir araştırma yaparak “dünyada ayrıca Türkiye’de kitap editörleri ne kazanıyor”a bakmışlar. Hatta işlerini kaybetme endişesi taşıyan bazı editörlerden de isimlerini belirtmeme sözü ile görüşlerini almışlar. Bizim ülkede editörler açısından durum hiç parlak değil! Bu araştırmanın yayıncılık dünyasında bir nebze fark yaratmasını ayrıca sizlerin de merak ederek okumasını umarak, sizi araştırma sonuçları ile baş başa bırakıyorum.

Ülkemizde çoğu meslekte olduğu gibi kitap editörleri de geçim kaygısında. Kitap Platformu Bookinton’un araştırması ortaya koyuyor ki; en deneyimsiz ABD’li kitap editörünün aylık asgari geliri 4 bin 359 dolar iken Türkiye’de en deneyimlisi 550 dolara çalışıyor!

Artan kâğıt maliyetleri, ekonomi kriz ayrıca pandemi; sendikasız, mesleki ayrıca sosyal güvencesiz, kimileri sözleşme hakkından ayrıca en temel haklarından yoksun çalışan “kitap editörlerini” iyice geçinemez hale getirdi. Kitap Platformu Bookinton.com, hem mesleğe geçimini adayanların mevcut durumunu masaya yatırdı hem de dünyada ayrıca ülkemizde emeğe verilen değeri araştırdı. Ortaya çıkan sonuç; ortalamada Türkiye sondan birinci!

ABD ayrıca Avustralya editörlük kazancında açık ara önde. Türkiye’dekilerin kazancına en yakın ülke Mısır!

Farklı kıtalardan seçilen ülkeler bazında, Bookinton araştırma dosyası deneyimli, az deneyimli, aylık ayrıca yıllık kazançla ülkelerin asgari ücret karşılaştırmalarına göre hazırlandı. Araştırmaya göre başlangıç seviyesindeki editörler, ABD, İsrail, Japonya, İsveç, Çin ayrıca Türkiye’de asgari ücretten daha az kazanıyor.

Bookinton araştırmasına göre Türkiye’de en deneyimli editör yılda 6 bin 600 dolar kazanırken ABD’de bu rakam 88 bin 937 dolara çıkıyor. Kısaca Türkiye’de bir kitap editörü, ABD’li meslektaşından 13,5 kat daha az kazançla geçiniyor.

“Editörlerin yüzde 50’ye yakını hukuken korumasız! Sabit çalışanlardan tuvalet kâğıdının hesabını bile veren var.”

Kitap editörlüğünün adsız kahramanları anlatıyor: 

Büyük bir yayınevinden yeni ayrılan bir editör D. I. 

“İş bulmadan istifa ettim”

“Ben maaşım asgari ücretin biraz üzerinde olduğu için iş bulmadan istifa ettim ki kurgu dışı alanda hayli deneyimli bir editörüm. Ne yazık ki Türkiye’deki en büyük yayınevlerinden birinde ortalama editör maaşı 6 bin-7 bin 500 bandında… Düzeltme zammı yüzde 10-15 civarında yapıldı. Yeni editörleri çoğunlukla 6 bin TL’ye başlatmakla beraber asgari ücrete dahi başlayanlar var. Mesai ücreti de verilmiyor, milli bayramlarda çalışma zorunluluğu var. İstifa ettiğim yayınevinde dışarıdan editörlük ücretleri sayfa başı 3-6 TL arasında değişiyordu. Yani tabiri caizse ‘ölücü’ bir fiyat politikası söz konusu.”

Bağımsız editör G.C. 

“Maaşlar düştü, sigortalar asgariden yatıyor!”

“Benim işten çıkma sebebim pandemiyle birlikte maaşları düşürüp sigortaları asgariden yatırmaya başlamalarıydı. Yönetici editör olarak tüm iş yükü üzerimdeydi. Editörlük görevlerimin yanında fuarlarda satış yapacaklar için tüm kitaplarımızın özetini, ne diyerek kitabı satabileceklerini bile hazırlayıp teslim ediyordum. Sosyal basın da bendeydi. İnanılmaz bir mobbing vardı tüm çalışanlara. Ofis kamerayla izlenir, dinlenirdi; istedikleri vakit ekranlara bağlanabiliyorlardı. Mesai ödenmediği gibi gece saatlerinde, hafta sonları iş gruplarına mesajlar atılırdı.”

Havlu kâğıdın hesabını soran, sabah kahvaltısını yasaklayan yayınevleri var!

Ofislerde öğle yemeği haricinde yemeyi yasaklayan, çalışanlara kahvaltı yapıp gelmelerini söyleyen yayınevleri var. Hata içilen kahveyi, çayları, kullanılan tuvalet kâğıdı ayrıca havluları kısıtlayanlar da!

Bookinton.com araştırmasına göre yayınevleriyle çalışan bağımsız editörlerin durumu daha zor! Ödemeler zamanında yatmıyor, çıkınca ödeme yapılacağı söylenen kitaplar bir türlü basılmıyor! 

“İşsiz kalan editörler başka sektörlere yöneliyor” 

Bir yayınevinde yayın yönetmeni olan N. C. işin vahametini şöyle özetliyor: “Büyük bir yayınevinin yüzde 15’lik zam yaptığını, küçülme kararı aldığını duyduk ayrıca bu tablonun en korkutucu yanı… İşsiz kalan editörler yayınevlerindeki düşük maaşlar yerine farklı sektörlere yönelerek çare arıyor. Türkiye’nin kültür hayatı insan kaynağı açısından krize doğru mu gidiyor?”

Bağımsız Editörler Platformu’nun 27 Ocak-7 Şubat 2022 tarihleri arasında gerçekleştirdiği 2022 Kitap Editörlüğü Fiyat Araştırması anketinin sonuçları; 

• Yayınevi editörlerinin yüzde 3,5’u 10-15 bin TL arasında, yüzde 27,6’lık dilimi asgari ücret, yüzde 17,2’si ise asgari ücretten az maaş alıyor.

• Aldığı ücretten memnun olmayan yayınevi çalışanlarının 2022 ücret beklentisi: Yüzde 12,5’luk kesim 10-15 bin TL, yüzde 80’e yakını 6-10 bin TL arasında. 

• Bağımsız editörlerden son okumacıların kitap sayfası başına aldığı ücret 1,5-5 TL aralığında. 

• Çeviri editörlüğü için talep sayfa başına 6-30 TL arasında. 

• Bağımsız geliştirici editörlerin sayfa başı kazancı 20-250 TL arasında.  

• Yayınevleriyle dışarıdan çalışan editörlerin en düşük sayfa başı (250 kelime) fiyatı 6,25 TL, proje bazında yayınevine verdikleri ortalama bütçe ise 2 bin TL. 

• Bağımsız editörlerin yazarlardan talebi: 100 sayfa üzerinden en düşük 5 bin, en yüksek 20 bin TL.    

• Türk lirası enflasyon karşısında hızla değer kaybettiği için acaba asgari ücret güncellemeleri editör maaşlarına nasıl yansıdı diye merak ederek dört editöre de zam alıp almadıklarını ayrıca hangi koşullarda çalıştıklarını sorduk. Ne yazık ki üçü çoktan istifa etmiş. Sektörde herkes birbirini tanıyor diye de kimse ismini vermek istemiyor. 

Kaynaklar:

• Link1

• Link2

• Link3

• Link4

• Link5

• Link6

Haberin tamamını merak edenler için link.